Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται με αφορμή το σχολιασμό που έκανα στο vice, σχετικά με τα “δωμάτια θυμού”. Δυστυχώς, για λόγους οικονομίας χώρου-χρόνου αλλά και για λόγους ύφους ή εστίασης του Vice ως προς την κάλυψη του θέματος, ακούστηκε, εντελώς επιγραμματικά, η γνώμη μου, ως ειδικού ψυχικής υγείας.
Θεωρώ λοιπόν απαραίτητο, να πω και κάτι ακόμα ως προς το θέμα των “δωματίων θυμού”.
Ο χώρος αυτός, μπορεί να θεωρηθεί ως ένας χώρος “ψυχαγωγίας” ή “διασκέδασης”. Κι είναι αλήθεια πως σε μια κοινωνία που διδάσκει στα μέλη της να σέβονται τα αντικείμενα, ειδικά αυτά που έχουν κάποια, αισθητική, συναισθηματική ή χρηματική αξία, το να μπορεί κανείς να βγει έξω από τον περιορισμό του “μην αγγίζετε”, εκτονώνοντας ταυτόχρονα το συσσωρευμένο θυμό του, που πιθανόν να συμβολίζεται από αυτά, έχει κι ένα στοιχείο ικανοποίησης ή κάθαρσης. “Αντί να τα σπάσω στη δουλειά μου που τη μισώ, τα σπάω στο δωμάτιο θυμού”. “Αντί να ξεσπάσω στους γύρω μου, ξεσπάω την οργή μου στις οθόνες τα πιάτα και τα μπουκάλια, ή ότι άλλο υπάρχει εκεί μέσα, και μου θυμίζει όλα αυτά κι αυτούς που με “καταδυναστεύουν””. Μέχρι εδώ καλά, θα μπορούσαμε να πούμε πως ένας χώρος έκφρασης και διοχέτευσης του θυμού, σε πλαίσια όπου δεν βλάπτεται και δεν κινδυνεύει κανένας, είναι ίσως κάτι προστατευτικό κι ωφέλιμο. Μόνο που το θέμα δεν εξαντλείται εδώ.
Ο θυμός που δημιουργείται μέσα μας, έχει λόγους ύπαρξης. Μια δουλειά που τη μισώ, μια δουλειά όπου δέχομαι εκφοβισμό και προσβολές από τον/την προϊστάμενο/η ή τους συναδέλφους, μια συνθήκη όπου δέχομαι καθημερινά πίεση, προσβολές, υποτίμηση και καταπίεση, όπως είναι , εκτός από την εργασία, μια δυσλειτουργική σχέση με την οικογένεια ή τον/τη σύντροφο, μια πιεστική κατάσταση ένδειας κι οικονομικών περιορισμών (στον καιρό της οικονομικής κρίσης, η εφορία, κι οι τράπεζες έχουν μπεί στην κυριολεξία μέσα στο σπίτι μας και πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε αρκετά συχνή επικοινωνία με αυτούς τους χώρους, απ’ όπου δέχονται συνεχείς απειλές για την οικονομική τους επάρκεια). Οι άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς συνεχούς αβεβαιότητας κι απειλής, ότι είναι πολύ πιθανόν, σε λίγο διάστημα, να χάσουν το σπίτι τους ή τη δυνατότητα να τα βγάζουν πέρα στις οικονομικές τους υποχρεώσεις ή ότι δεν θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της καθημερινής διαβίωσής τους. Η οικονομική πίεση όμως δεν είναι ο μοναδικός παράγων που δημιουργεί θυμό. Όπως είπα παραπάνω, το πλαίσιο των προσωπικών σχέσεων και των συνθηκών της καθημερινότητας, μπορεί και χωρίς τον άμεσο οικονομικό κίνδυνο, να δημιουργήσει στο άτομο μεγάλο θυμό. Τι γίνεται αυτός ο θυμός; Είναι επικίνδυνος; Πρέπει να καταπιεστεί; Να κατευναστεί; Να διοχετευθεί; Να εκφραστεί; Πως θα γίνει αυτό;
Το θυμό τον ενοχοποιούμε και τον φοβόμαστε. Είναι ένα συναίσθημα “αρνητικό”, όχι κομψό, είναι δύσκολο κι είναι και “αμαρτία” ή και ποινικό αδίκημα. Ειδικά όταν εκφράζεται απέναντι σε φιγούρες εξουσίας, όπως οι γονείς, οι ανώτεροι, οι κυβερνήσεις ή τα όργανα της τάξης. Δεν τον θέλουμε το θυμό γιατί τον φοβόμαστε. Κι όσο μεγαλύτερος είναι, τόσο περισσότερο τον φοβόμαστε. Τι τον κάνουμε; Μπορεί να τον εκφράσουμε εκεί και σ’ εκείνους όπου απευθύνεται, στην έκταση και για το λόγο που δημιουργείται. Κι έτσι ο θυμός μας βοηθάει να οριοθετούμαστε, ν’ αγωνιζόμαστε, να διεκδικούμε και να επιτυγχάνουμε και τους στόχους μας, ειδικά όταν μετουσιώνεται “δημιουργικό θυμό”. Ο άλλος θυμός, αυτός που μας απαγορεύεται να εκφράσουμε, γιατί είμαστε αδύναμοι απέναντι στα άτομα ή τις συνθήκες που μας τον δημιουργούν, μένει χωρίς δικαίωση αλλά πολλές φορές και χωρίς καμία έκφραση. Κι έτσι, μεταλλάσσεται και μεταμορφώνεται με χαοτικό τρόπο. Μπορεί να στραφεί προς τα έξω, με παραβατική συμπεριφορά, επιθετικότητα στους άλλους στο δρόμο, στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως οι καυγάδες μεταξύ οδηγών στο δρόμο, καταστροφές περιουσίας δημόσιας ή ιδιωτικής, διαπληκτισμοί σε ουρές, ή προσβολές σε πιο “αδύναμους”, όπως είναι οι υπάλληλοι που μας εξυπηρετούν, ο διπλανός μας, ένα παιδί ή ένα ζώο.
Πολλές φορές αυτός ο θυμός παίρνει τη μορφή της οπαδικότητας, όπου οπαδοί μιας ποδοσφαιρικής ομάδας ή ενός πολιτικού χώρου ή μιας θρησκευτικής υποομάδας, συγκρούονται με τους “αντίπαλους”. Άλλες φορές οι θυμός γίνεται παθητικά επιθετικός, όπως είναι π.χ. η εσκεμμένα χαμηλή απόδοση στην εργασία, η κατάχρηση χώρων και πραγμάτων, η “δικαιολογημένη κλοπή” (μια κατάχρηση που είναι σαν να στερούμε κάτι από κάποιον, αλλά το θεωρούμε δίκαιο, όπως π.χ. το να παρκάρω στη θέση του γείτονα, επειδή αυτός δεν σέβεται τις ώρες κοινής ησυχίας). Τέλος, ένας μη εκφρασμένος θυμός, μπορεί να στραφεί προς τον εαυτό μας, με τη μορφή αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, ή να μεταμορφωθεί, σε σωματική ασθένεια ή σε ψυχική διαταραχή. Όλα αυτά λοιπόν, είναι θέματα προς ουσιαστική επίλυση, που δεν βρίσκουν τη λύση τους με το να τα σπάει κάποιος μέσα σ’ ένα δωμάτιο θυμού. Κι αυτό, γιατί το δωμάτιο θυμού είναι μια προσωρινή εκτόνωση, που δεν προσφέρει καμία απολύτως λύση κι ίσα-ίσα, επιτρέπει στο πρόβλημα να διαιωνίζεται. Έτσι λοιπόν, δεν χρειάζεται να λύσουμε τα θέματα με τους γονείς τους συντρόφους ή τους συνανθρώπους μας, δεν χρειάζεται να σκεφτούμε πώς θ’ αλλάξουμε τις συνθήκες εκείνες που μας καταδυναστεύουν, ( οριοθέτηση κι εξυγείανση των προσωπικών σχέσεων, αναζήτηση άλλης εργασίας, τρόποι απεμπλοκής από πιεστικές καταστάσεις, εξεύρεση άλλων λύσεων κλπ).
Ένας άλλος κίνδυνος, είναι το ότι ο θυμός χάνει την πραγματική του έννοια και γίνεται μια “διασκέδαση”, μια μόδα, ένα καταναλωτικό προϊόν, το οποίο το αγοράζουμε. Αγοράζουμε την εκτόνωση του θυμού μας που δημιουργείται μέσα από τις συνθήκες ζωής σε μια κοινωνία που δημιουργεί το θυμό αυτό. Οξύμωρο. Ο θυμός μας γίνεται trend, γίνεται καταναλωτικό προιόν, του οποίου την τυφλή εκτόνωση αγοράζουμε, εξυπηρετώντας έτσι την καταναλωτική αντίληψη του κόσμου που μας τον δημιουργεί (μεταξύ άλλων). Τέλος, υπάρχει ο κίνδυνος να εξοικειωθούμε τόσο με την καταστροφική αυτή έκφραση, όπου μια εκτός ορίων συμπεριφορά γίνεται παιχνίδι, κανονικοποιείται και χάνει το νόημά της, ώστε να μας είναι πια πάρα πολύ εύκολο να φερθούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο και στην καθημερινότητά μας, σε δημόσιο χώρο, στην εργασία μας ή στο σπίτι μας. Ελλοχεύει λοιπόν ο κίνδυνος να υπάρξει η απέκδυση της βίας από τον κίνδυνο που αυτή περιέχει και να αναπτυχθούν φαινόμενα έντασής της. Η ζωή μας ήδη μαστίζεται από τη χαοτική λειτουργία και τις πιεστικές καταστάσεις που μας καταδυναστεύουν καθημερινά. Το να μπορούμε ν’ αναγνωρίζουμε και να οργανώνουμε το θυμό μας, θα μας βοηθήσει να μπορέσουμε να διεκδικήσουμε καλύτερες σχέσεις με τους γύρω μας αλλά και να βρούμε τις καλύτερες εφικτές λύσεις για τη ζωή μας.
Κι αυτό σίγουρα δεν επιτυγχάνεται με συνεχείς επισκέψεις σε “δωμάτια θυμού”.
https://www.vice.com/gr/article/59w8x5/ta-spasame-sto-prwto-dwmatio-8ymoy-sthn-a8hna