Άνθρωποι που ως ενήλικες δεν μπορούν να στεριώσουν συντροφική σχέση. Ανώριμα άτομα που συνεχώς θέλουν και θέλουν και θέλουν. Εγωκεντρικοί που δεν βλέπουν ότι γύρω τους υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι. Οικογενειάρχες που βάζουν την οικογένεια, που οι ίδιοι δημιούργησαν, στον αυτόματο πιλότο και στην ουσία υπηρετούν πάντα και για πάντα το γονέα ή τους γονείς τους. Πανταχού και πουθενά παρόντες, που εκμεταλλεύονται τους πάντες ή που τους εκμεταλλεύονται οι πάντες. Διάφορες εκδοχές συναισθηματικά προβληματικών ανθρώπων, που δεν έχουν δυνατότητα να σχετιστούν υγιώς με κανέναν.
Γιατί; Η απαρχή του κακού, πιθανόν να βρίσκεται στο ότι αυτοί οι άνθρωποι στερήθηκαν, ως παιδιά, όλα όσα είχαν ανάγκη σε συναισθηματικό επίπεδο. Κι ένας πολύ συνηθισμένος λόγος γι αυτή την κατάσταση, ήταν πως οι γονείς τους, αντί να τους βλέπουν και να τους φέρονται ως τα παιδιά τους, τους ζήτησαν να είναι σύντροφοί τους.
«Μα πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;» Θα ρωτήσει κάθε λογικός άνθρωπος. Ο σύντροφος είναι σύντροφος και το παιδί είναι παιδί. Πώς μπορεί κάποιος/α να κάνει το παιδί του/της σύντροφο;
Κι όμως, δυστυχώς, αυτό είναι ένα συχνότατο φαινόμενο και μάλιστα είναι η πηγή πολλών δεινών, της ενήλικης ζωής, των παιδιών που δεν μπορούσαν να ζήσουν ως παιδιά, γιατί είχαν γίνει οι σύντροφοι της μητέρας ή του πατέρα τους. «Το καμάρι της μαμάς», ή η «Πριγκίπισσα του μπαμπά», μπορεί να είχαν αναλάβει ρόλους σκοτεινούς μέσα στην οικογένεια, όχι φυσικά γιατί μια μέρα αποφάσισαν «να παντρευτούν τη μαμά» (ή το μπαμπά), αλλά γιατί η μαμά ή ο μπαμπάς τους το ζήτησαν, (όχι ρητώς φυσικά), επειδή δεν μπορούσαν να έχουν υγιή σχέση μεταξύ τους.
Διαβάστε εδώ: Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι; Η ψυχολόγος απαντάει σε αυτό το τεράστιο ερώτημα
Μιλάμε για τη «συναισθηματική αιμομιξία» (emotional incest ή covert incest). Με τον όρο αυτό εννοούμε την κατάσταση εκείνη, όπου οι γονείς αναζητούν συναισθηματική υποστήριξη από τα παιδιά τους, τα οποία βάζουν σε θέση ενήλικου. Μια θέση, η οποία δεν ανήκει στο παιδί αλλά την αναλαμβάνει, γιατί ο γονέας το κάνει να νιώθει ξεχωριστό και του δίνει μια ψευδαίσθηση κοντινότητας που το παιδί έχει ανάγκη (όχι την ψευδαίσθηση, την κοντινότητα). Το κακό είναι, πως αυτή η κοντινότητα δεν εκπληρώνει τις ανάγκες του παιδιού, μια και μέσα σ’ αυτή τη διαστρεβλωμένη κατάσταση, οι ανάγκες του παιδιού αγνοούνται, προς χάριν της εκπλήρωσης των συναισθηματικών αναγκών του γονέα. Όταν στο ζευγάρι των γονέων υπάρχουν ρήγματα ή σοβαρά προβλήματα επικοινωνίας, απιστία, αποξένωση, διαζύγιο, εξαρτήσεις κλπ, πολλές φορές αυτοί στρέφονται στα παιδιά τους για ν’ αναζητήσουν αυτό που δεν τους δίνει ο/η σύντροφός τους. Τους μιλούν για θέματα που αφορούν το γάμο και τη σχέση τους, τα συμβουλεύονται, τους εκμυστηρεύονται τα παράπονα που έχουν από το μπαμπά (ή τη μαμά) και τους υποβάλουν την ιδέα πως αυτά είναι το μόνο τους στήριγμα. Έτσι τα παιδιά βρίσκονται παγιδευμένα σ’ ένα δεσμό που και τα αφήνει εγκαταλελειμμένα συναισθηματικά αλλά και τους δημιουργεί ενοχές κάθε φορά που προσπαθούν να εκπληρώσουν τις δικές τους ανάγκες. Οι συναισθηματικά αιμομικτικοί γονείς ληστεύουν την παιδικότητα των παιδιών τους προς δικό τους όφελος. Το χειρότερο όλων δε, είναι πως τα παιδιά διαμορφώνουν και παγιώνουν έναν τέτοιο τρόπο σχετίζεσθαι, ο οποίος ουσιαστικά τα αποτρέπει (ως ενήλικες) από το να φτιάξουν και να διατηρήσουν μια σταθερή και υγιή συντροφική σχέση. Στην ενήλικη ζωή δυσκολεύονται στο να θέτουν όρια και να εκπληρώνουν τις ανάγκες τους, χωρίς να νιώθουν συναισθήματα μεγάλης ενοχής.
Εκτός αυτού, η σχέση που αναπτύσσουν με το φύλο και τη σεξουαλικότητά τους, μπορεί να αναστείλει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά τους να διατηρούν συντροφικές σχέσεις. Αυτή η καθόλου υγιής σχέση με τους γονείς μπορεί να πάρει τη μορφή της ολοκληρωτικής αφοσίωσης ή υποχρέωσης στο γονέα/σύντροφο, σε βαθμό που απαγορεύει στο παιδί να έχει δική του συντροφική σχέση. Έτσι κάνει συνεχώς αποτυχημένες σχέσεις, με ακατάλληλα γι αυτό άτομα ή εναλλάσσει ερωτικούς συντρόφους χωρίς να δεσμεύεται συναισθηματικά με κανέναν. Εκτός αυτού, το παιδί μπορεί να «τιμωρεί» το γονέα/σύντροφο, με το να αποτυγχάνει με διάφορους τρόπους. Η χρήση ουσιών, οι προσωπικές αποτυχίες, η σχέση αγάπης/μίσους μεταξύ παιδιού και γονέα, η εργασιακή αστάθεια, η προβληματική σχέση με το φαγητό είναι μερικά από τα αποτελέσματα. Το ίδιο το παιδί βιώνει εσωτερική σύγκρουση μεταξύ θυμού κι ενοχής απέναντι στο γονέα/ σύντροφο κι έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση κι αισθήματα ανεπάρκειας κι ανικανότητας. Η συναισθηματική αιμομιξία επίσης δημιουργεί μέσα στο οικογενειακό σύστημα αφύσικες «συμμαχίες», όπου οι σύζυγοι μπορεί να φτιάχνουν ο καθένας το δικό του στρατόπεδο, προσπαθώντας να προσεταιριστούν την υποστήριξη των παιδιών τους, πράγμα που προκαλεί σοβαρά προβλήματα μεταξύ των αδελφών, αν υπάρχουν πάνω από ένα παιδιά ή μπορεί να δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα εσωτερικής σύγκρουσης σ’ ένα μοναχοπαίδι, το οποίο αναλαμβάνει να φρουρεί και να φροντίζει τον εγκαταλελειμμένο από τον/τη σύντροφό του γονέα.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν φυσικά πως η κοντινότητα μεταξύ γονέων και παιδιών είναι κακό πράγμα, ούτε πως το να καμαρώνει και να αγαπάει κάποιος το παιδί του, συνιστά συναισθηματική αιμομιξία. Αυτό που διαφοροποιεί τη μια κατάσταση από την άλλη, είναι πως στην υγιή κατάσταση, υπάρχει μεν κοντινότητα αλλά για τον ενήλικο έχουν προτεραιότητα οι ανάγκες του παιδιού, τις οποίες και ικανοποιεί από τη γονεϊκή του θέση. Οι περισσότεροι γονείς, που ζητούν από τα παιδιά τους να είναι σύντροφοί τους, δεν το κάνουν συνειδητά, ούτε κι έχουν επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς τους κι είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί πως, παρ όλο που η συναισθηματική αιμομιξία είναι εξίσου βλαπτική για το παιδί, εδώ δεν υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση. Η κακοποίηση όμως υφίσταται και προκαλεί στο παιδί ψυχικά τραύματα που το καθιστούν έναν ανάπηρο συναισθηματικά ενήλικο.
Η ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπευτική δουλειά, μπορεί να φωτίσει αλλά και να επιλύσει τις εμπλοκές, που πολλοί δεν έχουν ιδέα πως υπάρχουν εξ αιτίας μιας τέτοιας οικογενειακής ζωής. Μπορούμε να διεκδικήσουμε και να ανακτήσουμε την ελευθερία μας από δεσμούς αγάπης που μετατράπηκαν σε δεσμά φυλακής και να ζήσουμε σχέσεις χαράς κι ελευθερίας.
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο jenny.gr: